دکتر عباس ادیب حبیب آبادی

ولادت و نوجوانی

دکتر عباس ادیب در سال ۱۳۰۱ در خانواده ای مذهبی و فرهنگ دوست در شهر حبیب آباد که آن زمان قریه ای کوچک بود ، متولد شد و چون شناسنامه ی او در سال ۱۳۰۴ به ثبت رسید ، تاریخ تولد وی آن سال لحاظ گردیده است . پدر او مرحوم محمد علی در مدرسه ای که به شکل مدارس علمیه امروزی بود و توسط محاسب الدوله تأسیس و اداره می شد ، تدریس می کرد و چون تحصیلات حوزوی داشت معارف اسلامی و زبان عربی را خوب می دانست . ایشان پس از مدتی به استخدام قرار دادی اداره ی فرهنگ وقت درآمده و مدیریت مدرسه ی چهار کلاسه ی اسفرجان را در دست می گیرد . پس از مدتی خود را به خورزوق که از شهرهای غرب برخوار است ، منتقل و در پی آن به دولت آباد انتقال می دهد تا به قریه ی حبیب آباد نزدیک تر بوده و رفت و آمد هفتگی او به زادگاهش بهتر صورت گیرد .

دکتر عباس ادیب در دوران کودکی در مکتب خانه ی حبیب آباد خواندن و نوشتن و قرائت قرآن مجید را آموزش دید و در این فاصله از تعلیمات پدر نیز بهره ی وافر برد . پس از آن تا کلاس چهارم ابتدائی را در مدرسه ی دولت آباد فرا گرفت و چون در منطقه ی برخوار ادامه ی تحصیل در پایه ی بالاتر امکان پذیر نبود مدتی را در محضر فقیه کامل و دانشمند عالم حضرت آیت الله ادیب حبیب آبادی کسب فیض نمود و یک دوره جامع المقدمات و عربی را تا اواخر صمدیه و علوم جدید نظیر علم جبر ، معادلات ، هندسه فضائی و هیئت را نیز فرا گرفت و این همه به دلیل آن بود که پدر به دلیل سن کم فرزند اجازه ی حضور در مدارس اصفهان را به او نمی داد . ادیب حبیب آبادی در سال ۱۳۱۸ به سن استقلال می رسد و به دنبال قبولی در امتحان ششم ابتدایی ، پائیز همان سال وارد دبیرستان سعدی اصفهان می گردد . آموزش های قبل از ورود به دبیرستان باعث می شود که او در دوران تحصیل همواره از شاگردان سر آمد باشد . محل سکونت وی در اصفهان درطول مدت تحصیل مدرسه کاسه گران و حجره ای بوده که وی از آن استفاده می کرده است .

تحصیلات عالی

درسال ۱۳۲۰، او بزرگترین مشوق و حامی خود یعنی پدر را از دست می دهد. اگرچه در آن سالها حضور متفقین در ایران و وقایع داخلی به خصوص گرانی و قحطی را درک می کند لیکن عزم و اراده ی قوی اوهمه ی موانع را از جلوی پایش برمی دارد.  در سال ۱۳۲۴ و پس از اخذ دیپلم طبیعی ، همزمان در کنکور سه رشته ی پزشکی ، دارو سازی و دندانپزشکی شرکت کرده و با عنایت به همت و استعداد وافر ، به عنوان نفر چهارم از بین ۹۰۰ نفر در رشته ی پزشکی دانشگاه تهران قبول می شود . ناگفته نماند ادیب حبیب آبادی در رشته ی دندانپزشکی به عنوان نفر سوم و در رشته ی دارو سازی به عنوان نفر دوازدهم نیز پذیرفته می شود.

دکتر ادیب تحصیل را در دانشگاه تهران و در رشته طب شروع کرده و در مدت تحصیل از مساعدتهای دوستان و همشهریان حبیب آبادی خود نظیر عباسعلی داروئی،پدر دکتر هشیارسر و مرحوم دکتر مستشفی که ریاست درمانگاه بیمارستان گوهرشاد حسابی را بر عهده داشت استفاده نموده و با کار در بخش های مختلف این درمانگاه به دانسته ها و معلومات پزشکی خود می افزاید .

ادیب حبیب آبادی در سالهای تحصیل طب از اساتید بسیاری کسب فیض نمود ، لیکن مرحوم دکتر مصطفی حبیبی گلپایگانی بیشترین تاثیر را بر او داشت . از دیگر اساتید او می توان به دکتر محمد حسین ادیب ، مرحوم دکتر علی وکیلی و پرفسور یحیی عدل اشاره کرد.

دکتر ادیب همسرخود را در همان دوران تحصیل و اشتغال در درمانگاه دکتر مستشفی بر می گزیند و در همین ایام است که صاحب دو فرزند دختر می شود . او به منظور تأمین هزینه های زندگی در آموزشگاه شبانه به تدریس فیزیک و ریاضی اشتغال می ورزد . ادیب حبیب آبادی  در سال ۱۳۳۰ پس از طی دوره ی انترنی در بخش جراحی تحت سرپرستی پروفسور عدل  در بیمارستان سینا ی تهران بنا به پیشنهاد مرحوم دکتر وکیلی با ترجمه ی کتاب فرانسوی تشخیص عملی به اتفاق یکی از دوستانش از رساله ی پزشکی خود دفاع نموده و قسم نامه ی سقراط را قرائت و امضا کرده و عضوی از جامعه ی پزشکان می شود .

دانشکده پزشکی دانشگاه اصفهان

 دکتر عباس ادیب حبیب آبادی پس از پایان تحصیلات شش ساله ی پزشکی و در همان سال فارغ التحصیلی یعنی اواخر تابستان ۱۳۳۰ یک آگهی استخدام از دانشکده پزشکی اصفهان مشاهده می کند. پس از نام نویسی و گذراندن آزمون کتبی ، شفاهی و عملی در تهران به عنوان دستیار داخلی پذیرفته شده و به دانشکده ی پزشکی اصفهان معرفی می گردد . در آن هنگام مرحوم دکتر مرتضی حکمی  سرپرستی دانشکده ی پزشکی اصفهان را بر عهده داشته است .

بنا به پیشنهاد دکتر حکمی و به دلیل کمبود استاد در رشته ی فیزیولوژی ، تدریس در این رشته به ایشان محول می گردد . ادیب حبیب آبادی در سال ۱۳۳۴ پس از چهار سال کار در رشته ی فیزیولوژی و نظر به اینکه دانشکده ی پزشکی اصفهان از استاد فارماکولوژی بی بهره بود ، به دنبال انتشار آگهی استخدام در رشته ی فارماکولوژی و با توجه به وابستگی عمیق فیزیولوژی و فارماکولوژی ،  در آزمون این رشته ثبت نام نموده و پس از گذراندن آزمون های متعدد کتبی ، شفاهی و عملی موفق به کسب عنوان دانشیار فارماکولوژی دانشکده ی پزشکی اصفهان می گردد .

دکتر ادیب در سال ۱۳۳۹ بنا به توصیه ی دکتر نامدار ، به منظور تکمیل معلومات با استفاده از بورس دولت فرانسه به مدت  ۸ ماه به دانشکده ی پزشکی « بردو » فرانسه می رود ، لیکن به اذعان خودش ، این سفر معلومات چندانی را عایدش نکرده وهمان دانسته های قبلی ، ذخیره های ارزشمند تری بوده است . به همین دلیل او بیشتر وقتش را در بخش بیماریهای گوارشی می گذراند.

ادیب حبیب آبادی در آن سالها دومین کرسی استادی و دانشگاهی رشته ی فارماکولوژی در ایران را کسب می کند  و در سال ۱۳۴۱ به دعوت دکتر « ابوتراب نفیسی » در خصوص قبول همکاری با ایشان جهت جلوگیری از انحلال دانشکده ی پزشکی اصفهان جواب مثبت می دهد . در اواخر اسفند سال ۱۳۴۱ دکتر ادیب به کارهای اداری دانشکده ی پزشکی و سپس دانشگاه اصفهان کشیده می شود و این همکاری تا آخر خرداد سال ۱۳۵۸ به عناوین  بازرس داروئی ، بازرس اداری و فنی ، معاونت دانشکده ی پزشکی ، معاونت اداری - مالی دانشگاه اصفهان و معاونت برنامه ریزی و آینده نگری دانشگاه اصفهان ادامه می یا بد . در این ایام بود که او همت وافری را در تکمیل فضای فیزیکی دانشگاه اصفهان و دانشکده پزشکی ( به دلیل انتقال این مجموعه به زمین های هزار جریب ) مبذول کرد.

دکتر ادیب در خرداد ۱۳۵۸ بنا به مصوبه ی شورای رؤسای دانشگاهها حکم معافیت از خدمت دریافت نمود واین در حالی بود که همکاری درکنار« دکتر معتمدی »و« دکتر طوسی » را در توسعه و ارتقاء و گسترش دانشگاه اصفهان در کارنامه خود داشت .

معافیت از خدمت فرصتی بود که او به کار ترجمه ی کتب ارزشمند در زمینه ی پزشکی به خصوص فارماکولوژی روی آورد . اولین ترجمه ی او کتاب « کارنت مدیکال » ۱۹۸۱ بود که مورد استقبال فوق العاده ی جامعه پزشکان و داروسازان سراسر کشور قرار گرفت و در طول ۳ ماه همه ی سه هزار جلد آن به فروش رفت . چاپ های این کتاب در سال های  ۱۹۸۳ ، ۱۹۸۶ و ۱۹۹۲ نیز توسط ایشان ترجمه شد. در این بین چاپ سال ۱۹۸۳ به عنوان کتاب سال کشور برگزیده شد و از ریاست جمهوری وقت حضرت آیت الله خامنه ای لوح تقدیر دریافت نمود. این خود شوق دکتر ادیب را برای تألیف و ترجمه ی کتب افزون کرد .

پس از حدود ۵ سال معافیت از خدمت بار دیگر ایشان دعوت به کار گردید و به کار آموزش و تألیف و ترجمه ادامه داد .

دکتر ادیب در سال ۱۳۷۵ و در سن ۷۰ سالگی شناسنامه با سمت استادی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بازنشسته گردید ، لیکن باهمکاری مسئولین وقت  دانشگاه و اعضای گروه فارماکولوژی و به منظور استفاده از تجربیات و خدمات او ، دفتر کاری در گروه برای ایشان در نظر گرفته شد و چند ساعتی نیز تدریس فارماکولوژی به عهده وی محول گردیده که تا به امروز ادامه دارد.

تألیفات و ترجمه های دکتر ادیب حبیب آبادی عبارتند از:

۱ . تألیف: داروهای موثر بر سلسله اعصاب نباتی  ( سال۱۳۴۰)

۲ . تألیف: آسیب شناسی روانی (سال ۱۳۴۴)

۳ . تألیف: فارماکولوژی پزشکی (سال ۱۳۵۴)   

۴ . تألیف: فارماکولوژی پزشکی (سال ۱۳۵۹)                         

۵ . ترجمه: تشخیص و درمان بیماریها ۱۹۸۱ (سال ۱۳۶۰)      

۶ . ترجمه: تشخیص و درمان بیماریها۱۹۸۳ (سال ۱۳۶۳)

۷ . ترجمه: بیماریهای کودکان (سال ۱۳۶۲) 

۸ . ترجمه: بیماریهای زنان و مامایی (سال ۱۳۶۲)

۹ . ترجمه: کتاب پزشکی سیسیل (سال ۱۳۶۳)

۱۰ . ترجمه: فارماکولوژی پایه و بالینی جلد اول (سال ۱۳۶۳)

۱۱ . ترجمه: فارماکولوژی پایه و بالینی جلد دوم (سال ۱۳۶۴)

۱۲ . ترجمه: بخشهایی از جراحی شوارتز (سال ۱۳۶۵)

۱۳ . ترجمه: تشخیص و درمان بیماریها ۱۹۸۶ (سال ۱۳۶۸)

۱۴ . ترجمه: تشخیص و درمان بیماریها ۱۹۹۲ ( سال ۱۳۷۳)

۱۵ . تألیف: روشنگری در پزشکی کهنه و نو (۱۳۷۰)

۱۶ . تألیف: کلسترول و سکته های قلبی (سال ۱۳۷۴)

۱۷ . تألیف: فارماکولوژی پزشکی (سال ۱۳۷۵)

۱۸ . تألیف: بهداشت از کودکی تا کهنسالی (سال ۱۳۸۰)

۱۹ . ترجمه: بخشی از کتاب هلیکو باکتر پیلوری (سال ۱۳۸۰)

۲۰ . تألیف: ژن درمانی ( سال ۱۳۸۲)

۲۱ . تألیف: از مکتب خانه تا دانشگاه ( سال ۱۳۸۴)

لازم به ذکر است دکتر ادیب حبیب آبادی در کنار خدمات ارزنده ی خود در عرصه ی علوم پزشکی و دانشگاه اصفهان در زمینه انجام امور خیریه به خصوص بنای مدرسه ی ادیب حبیب آبادی منشأ خدمات بوده و هستند که امید می رود در سایه ی الطاف الهی و اندیشه ی والای آن عزیز همچنان تداوم یابد.

منابع

۱ . ادیب حبیب آبادی ، عباس ، از مکتب خانه تا دانشگاه ، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان :  سال ۱۳۸۴

۲ . ریاحی ، محمد حسین و چلونگر، محمد علی ، ادیب ماندگار ، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان : سال ۱۳۸۵

۳ . مجله ره آور فرهنگی ، شماره ۳ زمستان ۷۸

در آیینه رسانه ها:

• گفت‌وگو با حافظه تاریخی دانشگاه اصفهان - ایسنا
• افتتاح تالار دکتر عباس ادیب با حضور وزیر بهداشت